هر فروشنده‌ای توصیه‌‌ای برای خودش می‌کند تا جنس‌اش را بفروشد. یکی می‌گوید قابلمه مسی بخرید و آن یکی قابلمه مس را مضر و سرطان زا می‌داند. یکی می‌گوید تفلون خوب و نچسب است و آن یکی می‌گوید برای سلامتی خطرناک است. یکی هم به توصیه مادربزرگش، در قابلمه میخ می‌اندازد تا کمبود آهن بدن جبران شود.
اما واقعا کدام حرف را باید باور کرد؟
پخت غذا در هر قابلمه‌ای مزایا و معایب خود را دارد. در ادامه به بررسی مضرات پخت غذا در قابلمه‌های مختلف می‌پردازیم.
پخت غذا درکدام قابلمه بهتر است؟
از فواید قابلمه‌های مختلف که بگذریم، یکی نیست بگوید کدام یک بی‌خطرتر است؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد که انتخاب نامناسب برای پخت غذا، استفاده از قابلمه‌ی تفلون است، خصوصا اگر استاندارد نباشد. چرا که در تهیه قابلمه‌ی تفلون از کادمیوم که یک فلز سنگین است استفاده می‌شود که در طول زمان، احتمال ابتلا به سرطان، کوتاهی قد و ضایعات پوستی را زیاد می‌کند.
از طرفی دیگر، می‌گویند که قابلمه مسی و رویی برای پخت غذا خوب است اما در طولانی مدت نباید از آنها استفاده کرد.
پختن یا نگهداری غذای ترش اسیدی یا شور در ظروف آلومینیوم توصیه نمی‌شود چرا که مجاورت آلومینیوم با اسید منجر به خارج شدن آلومینیوم از ظرف و ورود آن به غذا می‌شود که در نهایت بیماری‌هایی مانند یبوست، اختلالات گوارشی، پوکی استخوان و آلزایمر به همراه دارد.
در این میان، بالاترین امتیاز به قابلمه استیل، سرامیک و پیرکس تعلق می‌گیرد که هرکدام هم معایب خود را دارند؛ برای مثال ظروف شعله مستقیم پیرکس کمی گران هستند و یا ظروف استیل با انتقال حرارت مستقیم، احتمال سوختن غذا را زیاد می‌کنند و توصیه می‌شود که بیشتر برای غذاهای آبدار و خورشت استفاده شوند. ظروف سرامیک تا زمانی که سالم باشند هیچ خطری ندارند.
قابلمه پیرکس
قابلمه‌های شیشه‌ای می‌توانند باعث ایجاد یکنواختی در پخت غذا شوند و به طور کلی مواد مغذی غذا را حفظ می‌کنند. با این حال، قابلمه‌های شیشه‌ای نسبتاً حساس هستند و در برابر ضربه و خراش آسیب‌پذیر هستند.
مزایا: اگر منزل شما دارای اجاق گاز برقی می‌باشد، بهترین و کم ضرر ترین انتخاب برای شما قابلمه پیرکس است. این قابلمهها به دلیل بی‌رنگ بودن یکی از سالم‌ترین قابلمهها برای پخت و پز به حساب می‌آیند. علاوه بر آن که شما می‌توانید فرآیند پخت را به علت شیشه‌ای بودن این قابلمهها مشاهده کنید و راحت‌تر غذا بپزید. هرچه قابلمه پیرکس شما باکیفیت‍تر باشد، تحمل حرارت آن بیشتر است و درصورتی که شوک حرارتی و یا ضربه نبیند، می‌توانید از آن استفاده کنید.
معایب: اما اگر اجاق گاز برقی ندارید، قابلمه پیرکس به کارتان نمی‌آید چرا که اکثرا تحمل شعله مستقیم را ندارند و بیشتر غذاها را نمی‌توانید در ماکروویو بپزید.
قابلمه تفلون
مزایا: قابلمه تفلون به علت عدم چسبندگی یکی از محبوب‌ترین قابلمهها برای تهیه غذای کم روغن به حساب می‌آیند. برای استفاده در فر هم طراحی شده‌اند و قیمت مناسبی دارند.
معایب: مغز و روکش این نوع قابلمهها یکی نیست و در صورتی که قابلمه تفلون شما به علت استفاده یا شست و شوی نامناسب خش بگیرد، روکش أن جدا می‌شود و فلزات سنگین به کار رفته در آن مانند کادمیوم وارد غذا شده و سلامتی شما را به خط می‌اندازد. در نتیحه مراقبت‌هایی مانند شست و شو با اسکاچ نرم و استفاده از قاشق چوبی یا سیلیکونی برای افزایش طول عمر قابلمه نیاز است.
قابلمه چدن
قابلمه‌های چدنی از جمله قابلمه‌های محبوب برای پخت غذا هستند. آنها می‌توانند گرما را به خوبی نگه دارند و باعث ایجاد طعم و عطر خوب در غذا شوند. با این حال، پخت غذا در قابلمه‌های چدنی می‌تواند باعث ایجاد مواد شیمیایی در غذا و منجر به بروز بیماری‌های مرتبط با سرطان شود.
مزایا: این نوع قابلمه در برابر حرارت بالا مقاوم است، همچنین عمر طولانی و وزن دارد. قابلمه‌های چدن برای پخت طولانی مدت در حرارت متوسط رو به بالا مناسب‌اند. در صورتی که در این نوع قابلمه آلومینیوم به کار نرفته باشد بهتر است. در دو نوع لعابی و بدون لعاب تولید می‌شود و برای قرارگیری در فر هم مناسب است.قابلمه‌های چدنی باعث ایجاد طعم و عطر خوب در غذا می‌شوند و این موضوع باعث شده است که این قابلمهها برای پخت غذاهایی مانند گوشت، مرغ و سبزیجات بسیار محبوب باشند.
معایب: قیمت بالایی دارند و طرح و رنگ متنوعی ندارند. قابلمه‌های چدنی به دلیل موادی که از آنها ساخته شده‌اند، قابلیت خوردگی دارند و نیاز به نگهداری مناسب دارند. این قابلمهها سنگین اند و برای شست و شو در ماشین ظرف شویی مناسب نیستند. به دلیل وزن سنگین قابلمه‌های چدنی، پخت غذاهایی با حجم بزرگ در آنها ممکن است کمی سخت باشد. قابلمه‌های چدنی ممکن است با گذر زمان تغییر رنگ داشته باشند، اما این تغییر رنگ معمولاً مربوط به نوع غذا و روش پخت آن است و برای برطرف کردن این مشکل، می‌توان قابلمه را به طور منظم تمیز کرد و از انواع مختلف روغن‌ها و اسیدها در پخت غذاها استفاده کرد. همچنین، برای افزایش دوام و ماندگاری قابلمه‌های چدنی، می‌توان آنها را به طور منظم با روغن زیتون یا موادی مانند کره یا شمع مرغوب تمیز کرد.
به طور کلی، قابلمه‌های چدنی با توجه به مزایا و معایبی که ذکر شد، یکی از بهترین گزینه‌ها برای پخت غذاها هستند، اما نیاز به نگهداری مناسب و استفاده درست دارند تا بتوان از آنها به بهترین شکل استفاده کرد.
قابلمه استیل
مزایا: انتقال حرارت در قابلمه استیل بسیار سریع صورت می‌گیرد. قابلمه استیل طول عمر بالایی دارد، زنگ نمی‌زند و خش نمی‌گیرد، مواد مضر ندارد و با موادغذایی واکنش نمی‌دهد. برای تهیه غذاهای ابدار و خورشتی بسیار مناسب است به شرطی که استیل‌های باکیفیت و برندهای معروف تهیه شود تا چندلایه بودن آن مانع از سوختن غذای شما شود. می‌توانید از آن در فرهم استفاده کنید و با ماشین ظرف‌شویی هم شسته می‌شود.
معایب: به علت انتقال سریع حرارت ممکن است غذای شما با کمی غفلت بسوزد و بیشتر برای غذای آبدار مناسب است. قابلمه استیل برای افرادی که به نیکل حساسیت دارند مناسب نیست و در صورتی که صدمه ببیند ممکن است نیکل به غذا راه پیدا کند.
قابلمه‌های آلومینیومی
قابلمه‌های آلومینیومی از جمله قابلمه‌های ارزان قیمت هستند که برای پخت غذا استفاده می‌شوند. مزیت این قابلمهها این است که نسبت به قابلمه‌های دیگر سبک‌تر هستند و گرما را به خوبی منتقل می‌کنند. با این حال، پخت غذا در قابلمه‌های آلومینیومی می‌تواند باعث ایجاد مواد شیمیایی غیرمجاز در غذا شود که ممکن است باعث بروز بیماری‌های مرتبط با سلامتی معده و کبد شود.
قابلمه روحی
سرویس قابلمه روحی یکی از گزینه‌های پرطرفدار برای مصرف در منازل و رستوران‌هاست. قابلمه رویی یا قابلمه روحی با پوشش رویی، نوعی قابلمه روحی است که برای طبخ غذاهای سنتی و محلی در بسیاری از کشورها، مانند ایران، استفاده می‌شود. در ادامه به بررسی مزایا و معایب استفاده از سرویس قابلمه روحی می‌پردازیم:
مزایا:
قابلمه روحی به دلیل داشتن یک پوشش روحی، باعث می‌شود که بخار غذا در داخل قابلمه حبس شود و مواد مغذی غذا کمتر از بین بروند. با استفاده از قابلمه روی، غذاها با طعم و عطر بیشتری طبخ می‌شوند و این باعث می‌شود که غذاها بهتر و خوشمزه‌تر باشند. قابلمه روحی به دلیل وزن کم و قابلیت حمل آسان، برای استفاده در سفرهای خانوادگی و یا رستوران‌ها بسیار مناسب است.
معایب:
سرویس قابلمه روحی برای خرید و نگهداری هزینه بالایی دارد و ممکن است برای برخی افراد به دلیل هزینه بالا، مناسب نباشند.
پاسخ به چند سوال
چرقابلمه‌های فلزی خطرناک هستند؟
به طور کلی پختن غذا در قابلمه‌های فلزی منجر به وارد شدن املاح آن به غذا می‌شود که در صورت تکرار آن، ممکن است مسمومیت زا باشد و یا منجر به بیماری‌هایی مانند دمانس مغزی (زوال عقل) شود؛ چرا که املاح معدنی بیش از حد نیاز وارد غذا می‌شوند. از آن گذشته همه‌ی افراد یک خانواده به یک میزان از املاح معدنی نیاز ندارند.
پس غذا را در چه نوع ظروف یا قابلمه ای بپزیم؟
پیشنهاد می‌شود به صورت مکرر از یک نوع قابلمه استفاده نکنید. یک بار در قابلمه روحی، یک بار مس، یک بار تفلون، یک بار ظروف پیرکس و غیره بپزید.
در چه ظروفی غذا نپزیم؟
ظروف تفلون پس از مدتی کهنه و خراشیده می‌شوند و سرطان زا هستند چرا که ترکیبات شیمیایی تفلون وارد غذا می‌شود. ظروف آلومینیوم هم ممکن است چنین خطری داشته باشند. بهترین نوع ظروف پیرکس و استیل هستند.
آیا انداختن قطعه‌ای آهن یا میخ در قابلمه باعث جبران کمبود آهن می‌شود؟
خیر، این کار هیچ نتیجه مشخص علمی ندارد و عملا کار بیهوده‌ای است که در قدیم برای درمان رنگ پریدگی صورت انجام می شده و تا به امروز این روش عجیب و غریب دهن به دهن چرخیده است. از آن گذشته، با پیشرفت تکنولوژی دیگر نیازی به اینگونه کارها نیست و با مراجعه به پزشک مشکل کمبود آهن راحت‌تر حل می‌شود.
به طور کلی، برای پخت غذا بهتر است از قابلمه‌هایی با مواد اولیه ایمن مانند استیل یا آهن ضد زنگ استفاده کنید. همچنین، برای حفظ مواد مغذی غذا، بهتر است از روش‌های پخت سالم و بهینه استفاده کنید. مثلاً استفاده از حرارت کمتر و زمان بیشتر برای پخت غذا می‌تواند باعث حفظ مواد مغذی آن شود. همچنین، ممکن است بهتر باشد از روش‌های پخت آب‌نما یا بخارپزی استفاده کنید، زیرا این روش‌ها به طور کلی باعث حفظ مواد مغذی غذا می‌شوند و به سلامتی بدن کمک می‌کنند.
آخرین دیدگاه‌ها